Irrigação com águas salinas e biofertilizante na produção de fitomassa de nim

Authors

  • Francisco de Oliveira Mesquita Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.
  • Rafael Oliveira Batista Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.
  • Andrezza Grasielly Costa Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.
  • Samuel Marcus Montarroyos Malheiros Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.
  • João Paulo Nunes da Costa Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.
  • Francisco Xavier de Oliveira Filho Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.
  • Vinícius Batista Campos Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia do Amapá.

DOI:

https://doi.org/10.30969/acsa.v11i1.521

Keywords:

Agronomia, salinidade

Abstract

A salinidade atualmente é considerada um das principais limitações para agricultura em todo mundo, constituindo assim, fator limitante ao crescimento das plantas, produtividade agrícola e depauperamento do solo. Nesse sentido, um experimento foi executado no período de janeiro a junho de 2010, em casa de vegetação, para avaliar a produção de fitomassa das mudas de nim submetidas à cinco tipos de águas salinas usadas para irrigação no solo com biofertilizante bovino e drenagem agrícola. O substrato utilizado foi um Latossolo Vermelho Amarelo distrófico de textura arenosa e não salino dos primeiros 10 cm de profundidade. O delineamento experimental foi em blocos casualizados, adotando o esquema fatorial 5x2x2, com quatro repetições, referente a cinco níveis de salinidade da água de irrigação: 0,5; 1,5; 3,0; 4,5 e 6,0 dS m-1, no solo sem e com biofertilizante bovino, avaliados na ausência e presença do sistema de drenagem do solo. As variáveis analisadas foram: área radicular (AR), massa seca radicular (MSR), massa seca da parte aérea (MSPA) e massa seca total (MST). O biofertilizante depois de diluído em água não salina e não clorada, na razão de 1:1, foi aplicado uma única vez, dois dias antes da semeadura, no nível de 10% do volume do substrato. Pelos resultados, o aumento da salinidade da água de irrigação provocou perdas sobre todas as variáveis de produção, mas com menor intensidade nos tratamentos com biofertilizante.

Author Biographies

  • Francisco de Oliveira Mesquita, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.

    Doutorando do Programa de Pós Graduação em Manejo de Solo e Água da Universidade Federal Rural do Semi-Árido, UFERSA, Mossoró-RN. Av. Costa e Silva, n. 572, CEP: 59.625-900. Mestre em Manejo de Solo e Água pela UFPB, Areia - PB. Agronômo pela UFPB Areia - PB.

  • Rafael Oliveira Batista, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.
    Professor Assistente, Departamento de Ciências Ambientais e Tecnológicas, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil. 
  • Andrezza Grasielly Costa, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.

    Engenharia Agrícola e Ambiental com Especialização em Educação Ambiental e Geografia do Semiárido.  Departamento de ciências ambientais e tecnológicas. Área: Impactos ambientais, 

     

  • Samuel Marcus Montarroyos Malheiros, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.
    Possui Graduação em Agronomia (UFRPE), Especialista em Gestão Ambiental (FAFIRE), Mestre em Engenharia Agrícola (UFRPE) e Doutorando em Manejo de Água e Solo (UFERSA).
  • João Paulo Nunes da Costa, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA.

    Graduação em Agronomia. Departamento de Irrigação e Drenagem. Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.

  • Francisco Xavier de Oliveira Filho, Universidade Federal Rural do Semi-Árido - UFERSA, Mossoró, RN, Brasil.

    Engenheiro Civil/UFPB/JOÃO PESSOA-PB/ BRASIL. Especialização em Matemática/UFRN/Natal-RN/Brasil.  Mestrado em Informática/UFCG/Campina Grande-PB/Brasil.  Doutorado em Agronomia/UFERSA/Mossoró-RN/Brasil.

  • Vinícius Batista Campos, Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia do Amapá.
    Prof. Dr. Instituto Federal de Educação, Ciência e Tecnologia do Amapá, Campus Laranjal do Jari.

References

<p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">ASIK, B. B.; TURAN, M. A.; CELIK, H.; KATKAT, A.V. Effects of humic substances on plant growth and mineral nutrients uptake of wheat (<em>Triticum durum </em>cv. Salihli) under conditions of salinity. <strong>Asian Journal Crop Science</strong>. v. 1, p. 87-95, 2009.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">AZEVEDO, A. I. B.; LIRA, A. S.; CUNHA, L. C.; ALMEIDA, F. A. C.; ALMEIDA, R. P. Bioatividade do &oacute;leo de nim sobre <em>Alphitobius diaperinus</em> (Coleoptera: Tenebrionidae) em sementes de amendoim. <strong>Revista Brasileira de Engenharia Agr&iacute;cola e Ambiental</strong>, v.14, n.3, p. 309&ndash;313, 2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: ES;" lang="ES">BAALOUSHA, M.; HEINO, M. M.; LE COUSTUMER, B. K. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Conformation and size of humic substances: effects of major cation concentration and type, pH, salinity and residence time. Calloides and surface<em> </em>A<em>: </em><strong>Physicashem. Eng. Aspects</strong>. New York. v. 222, p. 48-55, 2006.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-right: .3pt; text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">BANZATTO, D A; KRONKA, S. N. <strong>Experimenta&ccedil;&atilde;o agr&iacute;cola</strong>. 4. ed. Jaboticabal: UNESP, 247pp. 2008.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">BORASTE, A.; VAMSI, K. K.; JHADAV, A.; KHAIRNAR, Y.; GUPTA, N.; TRIVEDI, S.; PATIL, P.; GUPTA, G.; GUPTA, M.; MUJAPARA, A. K.; JOSHI, B. BIOFERTILIZERS: A novel tool for agriculture. <strong>International Journal of Microbiology Research</strong>, v. 1, n. 2, p. 23-31pp, 2009.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">CALDEIRA J&Uacute;NIOR, C. F.; FERNANDES, L. A.; MARTINS, E. R.; SANTOS, A. M.; De PAULA, T. O. M.; ALVARENGA, I. C. A. N&iacute;veis de satura&ccedil;&atilde;o por bases para a produ&ccedil;&atilde;o de mudas de nim indiano (<em>Azadirachta indica</em> A. Juss). <strong>Revista Brasileira de Plantas Medicinais</strong>, Botucatu, v.9, n.4, p.80-85, 2007.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: ES;" lang="ES">CASTRO, S. I.; FERROL, N.; BAREA, J. M. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Analyzing the community composition of arbuscular mycorrhizal fungi colonizing the roots of representative shrubland species in a Mediterranean ecosystem. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">Journal of Arid Environments</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">. v. 80, p. 1-9, 2012.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">CAVALCANTE, L. F.; VIEIRA, M. S.; SANTOS, A. F.; OLIVEIRA, V. M.; NASCIMENTO, J. A. M. &Aacute;gua salina e esterco bovino l&iacute;quido na forma&ccedil;&atilde;o de mudas de goiabeira cultivar Paluma. <strong>Revista Brasileira de Fruticultura</strong>, Jaboticabal, v. 32, p. 251-261, 2010.</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">CHATURVEDI, P.; BAG, A.; RAWAT, V.; JYALA, N. S.; SATYAVALI, V.; JHA, P. K. Antibacterial Effects of <em>Azadirachta indica</em> Leaf and Bark Extracts in Clinical Isolates of Diabetic Patients. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">New <strong>Journal International Research Molecular</strong>, v. 2, n. 1, p. 5-9, 2011.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">DIAS, N. S.; BLANCO, F. F. Efeitos dos sais no solo e na planta. in: <strong>Manejo da salinidade na agricultura: Estudos b&aacute;sicos e aplicados</strong>. Instituto Nacional de Ci&ecirc;ncia e Tecnologia em salinidade. Fortaleza, 2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">DINIZ, B. L. M. T.; CAVALCANTE, L. F.; MESQUITA, F. O.; LIMA NETO, A. J.; NUNES, J. C.; DINIZ NETO, M. A. Crescimento inicial e consumo h&iacute;drico de nim submetido ao estresse salino e biofertilizante bovino. <strong>Agr&aacute;ria</strong> - <strong>Revista Brasileira de Ci&ecirc;ncias Agr&aacute;rias,</strong> Recife, PE, v.8, n.3, p.470-475, 2013. </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR; mso-bidi-font-weight: bold;">EMBRAPA, Centro Nacional de Pesquisa de Solos. <strong>Manual de m&eacute;todos de an&aacute;lises de solo</strong>. 2. ed. Rio de Janeiro: MBA, 1997. 212p.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR; mso-bidi-font-weight: bold;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">FREIRE, A. L. O.; SOUSA FILHO, G. M.; MIRANDA, J. R. P.; SOUTO, P. C.; ARA&Uacute;JO, L. V. C. Crescimento e nutri&ccedil;&atilde;o mineral do nim (<em>Azadirachta indica</em> A. Juss.) e cinamomo (<em>Melia azedarach</em> Linn.) submetidos &agrave; salinidade. <strong>Ci&ecirc;ncia Florestal</strong><em>,</em> Santa Maria, v. 20, n. 2, p. 207-215, 2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">GARC&Iacute;A, B. L.; ALC&Aacute;NTARA, L. P.; FERN&Aacute;NDEZ, J. L. M. Soil tillage effects on monovalent cations (Na<sup>+</sup> and K<sup>+</sup>) in vertisols soil solution. <strong>Catena</strong>, Espanha, v. 84, p. 61&ndash;69, 2011.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">LIANG, Y. C.; S. I, J.; NIKOLIC, M.; PENG, Y.; CHENG, W.; JIANG, Y. Organic manure stimulates biological activity barley growth in soil subject to secondary salinization. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">Soil Biology and biohemestry<strong>. <a href="http://www.actahort.org/index.htm">Acta Horticulturae</a></strong>, v. 37, p. 1185-1195, 2005.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">MARTINS, M. O.; NOGUEIRA, R. J. M. C.; AZEVEDO NETO, A. D.; SANTOS, M. G. Crescimento de plantas jovens de nim-indiano (<em>Azadirachta indica</em> A. Juss.) sob diferentes regimes h&iacute;dricos. <strong>Revista &Aacute;rvore</strong>, Vi&ccedil;osa-MG, v. 34, n. 5, p. 771-779, 2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">MEDEIROS, R. F.; CAVALCANTE, L. F.; MESQUITA, F. O.; RODRIGUES, R. M.; SOUSA, G. G.; DINIZ, A. A. Crescimento inicial do tomateiro-cereja sob irriga&ccedil;&atilde;o com &aacute;guas salinas em solo com biofertilizantes bovino. <strong>Revista Brasileira de Engenharia Agr&iacute;cola e Ambiental</strong>. v. 15, n. 5, p. 505-511, 2011.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p style="margin-top: 0cm; margin-right: 0cm; margin-bottom: .0001pt; margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;">MEDEIROS, R. F.; CAVALCANTE, L. F.; RODRIGUES, R. M.; MESQUITA, F. O.; BRUNO, R. L. A.; FERREIRA NETO, M. Uso de biofertilizantes e &aacute;guas salinas em plantas de <em>Licopersicon pimpinellifolium</em> L. <strong>Agr&aacute;ria -&nbsp; Revista Brasileira de Ci&ecirc;ncias Agr&aacute;rias</strong>, Recife, PE, v.8, n.1, p.156-162, 2013.</p> <p style="margin: 0cm; margin-bottom: .0001pt; text-align: justify; line-height: 150%;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">MELLEK, J. E.; DIECKOW, J.; SILVA, V. L.; FAVARETTO, N.; PAULETTI, V.; VEZZANI, F. M.; SOUZA, J. L. M. Dairy liquid manure and no-tillage: Physical and hydraulic properties and carbon stocks in a Cambisol of Southern Brazil. <strong>Soil &amp; Tillage Research</strong><em>,</em> v. 110, p. 69-76, 2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">MESQUITA, F. O.; CAVALCANTE, L. F.; PEREIRA, W. E.; REBEQUI, A. M.; LIMA NETO, A. J.; NUNES, J. C. Produ&ccedil;&atilde;o de mudas de maracujazeiro amarelo submetidas &agrave; salinidade em solo com biofertilizante bovino.</span><!--[if gte vml 1]><o:wrapblock><v:shapetype id="_x0000_t75" coordsize="21600,21600" o:spt="75" o:preferrelative="t" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" filled="f" stroked="f"> <v:stroke joinstyle="miter" /> <v:formulas> <v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0" /> <v:f eqn="sum @0 1 0" /> <v:f eqn="sum 0 0 @1" /> <v:f eqn="prod @2 1 2" /> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth" /> <v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight" /> <v:f eqn="sum @0 0 1" /> <v:f eqn="prod @6 1 2" /> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth" /> <v:f eqn="sum @8 21600 0" /> <v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight" /> <v:f eqn="sum @10 21600 0" /> </v:formulas> <v:path o:extrusionok="f" gradientshapeok="t" o:connecttype="rect" /> <o:lock v:ext="edit" aspectratio="t" /> </v:shapetype><v:shape id="_x0033_BEPb" o:spid="_x0000_s1026" type="#_x0000_t75" style='position:absolute;left:0;text-align:left;margin-left:99288.6pt; margin-top:99045.55pt;width:1pt;height:1pt;z-index:251657728; mso-position-horizontal-relative:text;mso-position-vertical-relative:text' o:allowincell="f"> <v:imagedata src="file:///C:\Users\ADMINI~2\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.wmz" mce_src="file:///C:\Users\ADMINI~2\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.wmz" o:title="" /> <w:wrap type="topAndBottom" /> </v:shape><![if gte mso 9]><o:OLEObject Type="Embed" ProgID="Package" ShapeID="_x0033_BEPb" DrawAspect="Content" ObjectID="_1466104428"> </o:OLEObject> <![endif]><![endif]--><!--[if !vml]--></p><table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td width="132385" height="0">&nbsp;</td></tr> <tr><td>&nbsp;</td> <td><img src="file:///C:/Users/ADMINI~2/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image002.gif" alt="" width="1" height="1" /></td></tr></tbody></table><p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><!--[endif]--><!--[if gte vml 1]></o:wrapblock><![endif]--><br /> <span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;" lang="EN-GB">&nbsp;</span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Revista Ciencia del Suelo</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">, v. 30, n. 12, p. 1-11, 2012.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">NEVES, E. J. M. <em>&amp;</em> CARPANEZZI, A. A. Prospec&ccedil;&atilde;o do Cultivo do nim (<em>Azadirachta indica</em>) no Brasil. Documentos, v. 185, n. 1, <strong>Embrapa Florestas</strong>, Colombo, PR, 2009. 34p. </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">NUNES, J. C.; CAVALCANTE, L. F.; REBEQUI, A. M.; LIMA NETO, A.; DINIZ, A. A.; SILVA, J. J. M.; BREHM, M. A. S. Forma&ccedil;&atilde;o de mudas de noni sob irriga&ccedil;&atilde;o com &aacute;guas salinas e biofertilizante bovino no solo. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Engenharia Ambiental</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">, v. 6, n. 2, p. 451-463, 2009.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <h1 style="margin-top: 0cm; margin-right: 0cm; margin-bottom: .0001pt; margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; page-break-after: auto; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;; mso-bidi-font-family: Arial; mso-ansi-language: PT-BR; font-weight: normal; mso-bidi-font-weight: bold;">OTONIEL, G. L. F.; ROSSI, F. D.; Andrighetto, C. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;; mso-bidi-font-family: Arial; mso-ansi-language: PT-BR;">Determinador digital de &aacute;reas</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;; mso-bidi-font-family: Arial; mso-ansi-language: PT-BR; font-weight: normal; mso-bidi-font-weight: bold;">. v. 1.2 Instituto Federal de Educa&ccedil;&atilde;o, Ci&ecirc;ncia e Tecnologia, 2008.</span></h1> <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">PATIL, N. M. Biofertilizer effect on growth, protein and carbohydrate content in stevia rebaudiana var bertoni. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: ES-CL;" lang="ES-CL">Recent Research in Science and Technology</span></strong><em><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: ES-CL;" lang="ES-CL">,</span></em><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: ES-CL;" lang="ES-CL"> v. 2, n. 10, p. 42-44, </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">2010.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">REBEQUI, A. M.; CAVALCANTE, L. F.; NUNES, J. C.; DINIZ, A. A.; BREHM, M. A. S.; BECKMANN-CAVALANTE, M. Z. Produ&ccedil;&atilde;o de mudas de lim&atilde;o cravo em substrato com biofertilizante bovino irrigado com &aacute;guas salinas. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Revista de Ci&ecirc;ncias Agr&aacute;rias</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">, Lisboa, v. 32, p. 219-228, 2009.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoBodyText" style="margin-left: 14.2pt; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; tab-stops: 1.0cm; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">RICHARDS, L. A. <strong>Diagnosis and improvement of saline and alkali soils</strong>. Washington: United States Salinity Laboratory, 60. Agriculture Handbook, 1954. 160p.</span></p> <p class="MsoBodyText" style="line-height: 150%; tab-stops: 1.0cm;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">SANTOS, A. C. V. &amp; AKIBA, F. <strong>Biofertilizante l&iacute;quido:<em> </em>uso correto na agricultura alternativa</strong><em>.</em> </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Serop&eacute;dica: UFRRJ, Impr. Universidade., 1992. 35p.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-pagination: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">SANTOS, H, G.; JACOMINE, P. K. T.; ANJOS, L. H. C.; OLIVEIRA, V. A.; OLIVEIRA, J. B.; COELHO, M. R.; LUMBREBAS, J. F.; CUNHA, T. J. F. <strong>Sistema brasileiro de classifica&ccedil;&atilde;o de solos</strong>. 2.ed. Rio de Janeiro: Embrapa Solos, 2006.306p.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">SAS INSTITUTE. SAS/STAT 2003: <strong>user&acute;s guide: statistics version 9.1</strong> Cary, 1 CD Rom.</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-right: .3pt; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">SILVA, R. C. B.; SCARAMUZZA, W. L. M. P.; SCARAMUZZA, J. F. Sintomas de defici&ecirc;ncias nutricionais e mat&eacute;ria seca em plantas de nim, cultivadas em solu&ccedil;&atilde;o nutritiva. <strong>Cerne</strong>, Lavras, v. 17, n. 1, p. 17-22, 2011.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">SOUTO, A. G. L.; CAVALCANTE, L. F.; NASCIMENTO, A. M.; MESQUITA, F. O.; LIMA NETO, A. J. Comportamento do noni &agrave; salinidade da &aacute;gua de irriga&ccedil;&atilde;o em solo com biofertilizante bovino. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">Irriga</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">, Botucatu, v. 18, n. 3, p. 442-453, 2013.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">SUCRE, B.; SU&Aacute;RES, N. Effect of salinity and PEG-induced water stress on water status, gas exchange, solute accumulation, and leaf growth in Ipomoea pes-caprae. </span><strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">Environmental and Experimental Botany</span></strong><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">, Venezuela, n. 70, p. 192&ndash;203, 2011.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;" lang="EN-GB">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: PT-BR;">TAIZ, L.; ZEIGER, E. <strong>Fisiologia vegetal</strong>.<strong> </strong>4&ordm; ed. Porto Alegre-RS. </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">Artmed, 2009. 719p.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt; line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;" lang="EN-US">YANG, J.; ZHANG, L.; HIRA, D.; FUKUZAKI, Y.; FURUKAWA, K. Anammox treatment of high-salinity wastewater at ambient temperature. <strong>Bioresource Technology</strong>. v. 102, p. 2367-2372, 2011.</span></p>

Published

2015-03-23

Issue

Section

Original Articles / Artigos de Pesquisa